Byzantijnse kunst

De Kerk werd het machtigste orgaan tijdens het laat Romeinse en Byzantijnse rijk. Kerkgebouwen konden niet volgens het model van de heidense tempels worden gebouwd, en omdat zoveel verschillende mensen er gebruik van zouden maken moest het bouwwerk een neutrale uitstraling hebben. Zo werd de uit de klassieke Oudheid komende basiliek nieuw leven ingeblazen. Deze fungeerde voorheen als markthal of rechtszaal en kon in het Byzantijnse tijdperk perfect fungeren als gebouw van de eredienst. In het godshuis hoorde volgens de christenen geen sculpturen, deze zouden namelijk te veel overeenkomen met de natuurgetrouwe en dramatische beelden van de heidense afgoden. Schilderijen mochten daarentegen wel de kerken verrijken en hadden een belangrijke rol, ze dienden als verhalenvertellers van het geloof. Echter, er waren wel beperkingen. Schilders moesten het afgebeelde helder en eenvoudig weergeven en alles wat het heilige doel zou afleiden moest worden weggelaten. Hierdoor werden twee dimensionale kunstwerken stijf en kil en kunnen we stellen dat het expressieve karakter van de Griekse en Romeinse kunst van 500 voor Christus rond 500 na Christus was ingeslapen. Toch waren er enkele overblijfselen van de klassieke kunst die vooral de Byzantijnen omarmden: de gedrapeerde doeken rondom de lichamen en de manier waarop gezichten en handen zijn gemodelleerd. Het Byzantijnse rijk (500 en 1200), waarvan Byzantium – het tegenwoordige Istanbul – de schakel was tussen west en oost, was veel rijker dan het Romeinse rijk en was meer op het oosten gericht. Hierdoor ontstond er een nieuwe visuele taal die werd gedomineerd door het christelijke thema. Dit leidde tot een bijna absolute breuk met het klassieke Griekse erfgoed dat de Romeinse kunst had geïnspireerd. De Byzantijnse kunstwerken voldeden aan strenge regels. Ze waren symmetrisch, symbolisch, hadden een strakke compositie en de figuren waren frontaal afgebeeld. De bekendste uitingen van de Byzantijnse kunst zijn de mozaïeken die vaak tegen een goudkleurige achtergrond zijn gezet. Het onderwerp is vaak hetzelfde: Maria met kind, Jezus of kerkvader met bijbel, keizer met geldzak of ander geschenk voor de kerk, heiligen die een zegenend gebaar maken.